Avontuur in de stilte
Een bucketlist-bestemming pur sang. De magische wereld van het noorderlicht. De liefde die je voelt voor de husky’s die je vol energie door een bijzonder sneeuwlandschap voorttrekken. De stilte. De adrenaline verhogende tocht per sneeuwscooter. De open haard, de gezelligheid, de Sami, het winterse wonderland…
Sábme/Sámeednam, Zuid-Sami: Saepmie, Ume Sami: Sábmie, Inari Sami: Säämi, Skolt Sami: Sääʹmjânnam, Kildin Sami: Соаме Soame is traditioneel de culturele regio Soame) bewoond door het Sami-volk. Sápmi ligt in Noord- en Oost-Europa en omvat de noordelijke delen van Fennoscandia, ook wel bekend als de “Cap van het Noorden”.’ (Bron: Wikipedia)
Lapland dus. Zelfs Wikipedia maakt er meteen een verwarrende hutspot van. Het is dan ook een complex verhaal dat echter loont om te kennen. Lapland is natuurlijk grofweg een gebied dat zich uitstrekt over Rusland, Noorwegen, Zweden, Finland. Op de eerste na vormen deze drie landen zeker ook een bekende toeristische bestemming die ook ver buiten Europa bij reizigers bekend is. De wereld heeft Lapland ontdekt en dan loont het zich goed te informeren voor de ervaring die je zoekt.
Puur natuur
De reis begint. We hebben de Decathlon geplunderd en hebben extra warm ondergoed en winterkleding gekocht. Ook dikke mutsen en wanten. En zaklampen, drie zelfs. Spelletjes uiteraard ook. Want we gaan een week naar de winterse outback, dat weten we al… naar Pello, aan de oostelijke kant van de Zweeds/Finse grens. Daar ligt de Valkea Lodge in een stuk Lapland waar de authentieke ervaring de boventoon voert. Er zijn geen winkels in de buurt, op korte afstand bewandelbare dorpjes met vermaak, laat staan nachtleven. Het is puur natuur. Finland zoals Finland is bedoeld. En ja, er zijn natuurlijk wel een bar en een sauna.
Lange donkere dagenVooropgesteld, de streek is enorm en er zijn veel overeenkomsten, maar ook wel belangrijke verschillen. Sowieso mag je voorafgaand aan de reis naar de outdoor-winkel om even wat extra warms in te slaan, want je zit bijna standaard boven de poolcirkel. Maar uiteraard heeft de exacte breedtegraad weer invloed op het landschap dat je kunt verwachten. In Zweden kom je meer geweldige fjorden en bergen tegen, ga je meer oostwaarts dan kom je in een onovertroffen landschap van vele meren. Overeenkomsten? Die zijn bij velen bekend. De lange donkere dagen in de winters en de middernachtzon in de zomer.
Het mooie van Lapland dezer dagen is dat er directe charters zijn vanuit Nederland en België. De bestemming is gemakkelijker dan ooit bereikbaar en er zijn verschillende kleine luchthavens in de regio die worden aangevlogen vanaf het enorme Schiphol. Toegegeven, het is even wennen, een Corendon-toestel te zien dat je toch associeert met zomerplezier, maar we vliegen in drie uur heerlijk en comfortabel direct naar Kittilä in Finland. Als we landen, zo net voor de lunch, is er nog wel licht maar de dimmer staat al aan. Het loont een raamplaats te nemen in de 737 van de Nederlandse airline. De landing is een mooi plaatje. Het is ook een stukje reisgeschiedenis. Het Nederlandse Nordic Travel debuteert met de eigen (Corendon)charter op de Nederlandse markt, daar waar het bij de zuiderburen al lang marktleider is. De vlucht gaat door tot eind maart. En boeken is aan te raden want Lapland loopt bijzonder goed in deze tijden dat veel consumenten voor dichtbij kiezen. De Valkea Lodge blijkt een uitstekende keuze, maar Lapland heeft meer keuze via Kittilä in zowel Zweeds als Fins Lapland.
Sámi
We hebben het dan wel over Lapland, maar noem de Sámi geen Lappen, dat is ‘not done’ en dat doet niemand dus. Het Sámi-volk vormt een minderheid in het gebied. Zo’n vijf procent maar van de bevolking. Het is een kalme minderheid die geen onafhankelijkheid wenst, maar wel inspraak en een zekere mate van zelfbeschikking. Het gaat de goede kant op.
De koffers zijn er snel – Kittila is niet bepaald Heathrow en iemand staat al klaar om ons naar een transferbus te begeleiden. Het veel drukkere Levi ligt op een kwartiertje rijden, maar wij rijden wat verder de rust in. Na anderhalf uur door een winter wonderland komen we aan bij de Valkea lodge, een verzameling bungalows met een hoofdgebouw met bar en restaurant en excursiegebouw waar we ons direct hele dikke pakken, handschoenen en laarzen laten aanmeten om de kou te weerstaan. We zijn klaar voor het avontuur!
‘De puurheid van de noordelijke wildernis en de zorg die Finnen besteden aan het bereiden van elke maaltijd, garanderen enkele van de meest overheerlijke gerechten die je ooit hebt geprobeerd. De keuken is misschien eenvoudig, maar zit boordevol verse smaken zoals verse bessen, paddenstoelen en wild.’ (Bron: Lapland above else)
Eland en rendier
Beter hadden we het niet kunnen omschrijven. Zoals gezegd, we zitten in een winterse oase, en logischerwijs op basis van volpension. Het ontbijt- en lunchbuffet zijn prima, maar in de avond is het pas echt leuk. Het menu van de hele week is meteen bij binnenkomst al bekend en uiteraard is er met de basic dieetwensen rekening gehouden. We zien en genieten van verse vis, proeven besjes en heerlijk vlees. Eland en rendier. De eetzaal is gevuld met gasten, enkele tientallen, die zich tegoed doen aan al dat heerlijks in drie gangen. Er is lokaal Karhu bier en een kleine, maar aangename, wijnlijst die, voor Finse begrippen, goed betaalbaar is. De hele fles hoeft niet meteen op, je kunt deze met een gerust hart tot de volgende dag laten staan of anders in eigen chalet soldaat maken bij de open haard. Eigenlijk leuker, het is vakantie! Want die chalet, bungalow zou je het ook kunnen noemen, is aangenaam vertoeven. Of: Log cabins, zoals ze eigenlijk heten. Er is een keukentje, een badkamer met fijne douche en een tweepersoonsslaapkamer. In het woongedeelte staat een slaapbank. Het is knus, gezellig en aanganaam warm. En ja, met best wel wat heerlijke vrije tijd, is het fijn dat de wifi uitstekend is en dat er een TV is waarop je draadloos je eigen Netflix kan afspelen. Maar de open haard is het allerfijnste, zeker als het sneeuwt. En oh ja, de bungalows zijn zo goed als identiek en kennen allemaal hun privacy. Wel is er tegen meerprijs een type Log Cabin met eigen sauna te boeken.
Big Three
Maar laten we niet langer wachten. Zoals Afrika de Big Five heeft, heeft Lapland, eh, de Big Three? Sneeuwscooter, huskytocht en de aurora borealis (ofwel het noorderlicht). Of moeten we ook een bezoek aan een rendierboerderij meetellen? Of een gesprek aan het knisperend haardvuur met een oude Sámi-man? Of een haardvuursauna aan de rand van het meer en dan een ijs- en ijskoude duik in een wak? Big Six, Big Seven? Laten we maar niet tellen en vergelijken. We lopen in onze dikke snowsuits naar de nabijgelegen huskyfarm. De mooiste honden ter wereld – we gaan even helemaal op in de omgeving en zijn bevooroordeeld – nemen ons enkele uren mee op een fantastische tocht.
Om nooit te vergeten
En daar is geen woord aan gelogen. Zelfs doorwrochte kattenliefhebbers kunnen niet het plezier en de meerwaarde ontkennen van een sleetocht, voortgetrokken de vijf husky’s. Per slee gaan twee gasten mee, de een is verantwoordelijk voor de besturing en staat te weren aan het einde van de slee, de ander zit en geniet van de ervaring. Het landschap, de honden, de sneeuw, de stilte. Wie ‘stuurt’ voelt een directe band met de honden. Bijsturen door het verdelen van het gewicht, remmen vooral want de energie lijkt eindeloos. Het is pure passie voor de natuur. Een avontuur om nooit te vergeten.
Noorderlicht
Over het noorderlicht doen verschillende verhalen de ronde. De Vikingen verklaarden dit natuurfenomeen als de glinsterende wapenuitrusting van mythologische strijdgodinnen. Een Finse legende heeft het over een vos die door de sneeuw rent en met zijn staart vonken en kleuren maakt. En de Sami en Inuit zien er onze voorouders in. Wetenschappelijk gezien ontstaat het noorderlicht door uitbarstingen van de zon waarbij grote hoeveelheden geladen deeltjes in het heelal geslingerd worden. Dit worden zonnestormen genoemd. Het noorderlicht bevindt zich 100 tot 150 kilometer boven ons en kan verschillende kleuren hebben. (Bron: www.nordic.nl)
Bijzonder
Eerlijk is eerlijk, het hoogtepunt van elke Laplandreis is toch wel als je het noorderlicht kunt zien. Er is geen reisorganisator, geen Fin, gaan Sámi, geen wetenschapper die je het kan garanderen. Er zijn natuurlijk wel wat tips en tijden die de kans verhogen, maar uiteindelijk ben je overgeleverd aan moeder Natuur. En laat die in onze week eens bijzonder goed geluimd zijn. We gaan die week liefst vier keer naar buiten om het licht in al haar glorie te aanschouwen. Vier keer… het is ongehoord. De eerste keer heel beschaafd, en daarna in zeer fraaie uitdossing. Laat je niet misleiden door al soms iets al te gephotoshopte reclamefoto’s, zoveel geluk heb je doorgaans niet. Maar het moge duidelijk zijn, onze reis heeft zijn niet bij te boeken bekroning gekregen. Once in a lifetime, check, afgevinkt. Lekker terug onder de wol, morgen op de sneeuwscooter.
Spelen in de sneeuw
De Valkea lodge ligt in een heuvelachtig en klein skigebiedje, aan de rand van een mooi meer met vooral vele dikke oerbossen. Een wandeltocht per sneeuwschoenen is leuk en geeft je wonderbaarlijke winterse vergezichten. Je kunt desgewenst ook langlaufen of een klein stukje skiën, maar voor ons wacht de sneeuwscooter. Het is lekker spelen in de sneeuw, hard over het bevroren meer en vooral off road, is het tussen de bossen ook nog wel even stevig sturen. We gaan in een groep van een dozijn en halverwege zetten we de scooters neer en genieten van verwarmde bessensap aan een houtgestookt vuur. Even bijkomen, daar ver weg van alles, met een kleine groep mensen die het na verloop van de week steeds beter met elkaar weet te vinden, zonder dat je privacy wordt aangetast. Gewoon gezellig. Eenmaal terug hebben we trek. Rendier staat op het menu. Lekker!
De Sámi
De Sámi-gebieden in Noord-Lapland bieden het hele jaar door vele binnen- en buitenactiviteiten en nauw contact met de unieke cultuur van de Sámi – de enige inheemse bevolking van de Europese Unie. De Sami leven in de noordelijke delen van Finland, Noorwegen en Zweden, maar ook in delen van Noordoost-Rusland. In Finland telt de Sámi-bevolking ongeveer 10.500 mensen, en het behoud van hun bedreigde taal en cultuur wordt bestuurd door een autonoom Sámi-parlement in Inari, Finland. (Bro:n Visit Finland)
De Sámi zie je niet bepaald traditioneel aangekleed ‘in het wild’ om het zo maar te zeggen. Sommige Sami-ervaringen elders zijn net zo authentiek als toeristische Bedoeïenen-avonden in het Midden-Oosten. Na afloop rijden alle ‘locals’ weer in hun jeans naar huis. De Sámi wonen inmiddels allang niet meer als nomaden, maar in verwarmde huizen. Maar wel met een voorliefde voor hun cultuur die ze logischerwijs zien behouden. Hun bestaan roept vele vragen op voor de gemiddelde bezoeker die de moeite van het vragen waard zijn. Wij hebben het voorrecht een excursie te doen naar een rendierboerderij net over de Zweedse grens. Een oude Sámi-man met de naam Sixten doet er zijn rondleiding en vertelt je in gebroken Engels over het bestaan. Aan een heerlijk knisperend vuur eet de groep na het voeren en aaien van de rendieren soep en tosti’s en we horen de verhalen van Sixten, de gerimpelde Sámi. Om een voorbeeld te geven van de traditionele muziek raadt hij zijn eigen Spotify-lijst aan. Zoals gezegd, ook de Sámi staan stevig in de 21e eeuw.
Maar om nu te zeggen dat we er zijn voor de digitale afleiding? Welnee, het is een week vol spelletjes, lange gesprekken, stiekeme dutjes, wandelingetjes, avonturen in de sneeuw en nieuwe kennismakingen. (Meer weten? Kijk op www.nordic.nl)
Uiteindelijk kiezen we in onze Log Cabin voor ons eigen muziekje, zo bij de open haard. We spelen spelletjes. Het eten smaakt goed, de wijn is prima en er ligt in een dikke laag sneeuw. Het is een groots verhaal voor nu, maar zeker ook voor later. We zijn helemaal weg van alles, letterlijk en figuurlijk.
