Nu de Europese Unie (EU) het eens is geworden over de verscherping van het EU Emissions Trading System (EU ETS) moet de luchtvaart meer betalen voor de uitstoot van CO₂. In combinatie met de verhoogde accijns op vliegtickets, kan de prijs van een retour Schiphol-Barcelona zomaar 47 euro duurder worden.
Het emissiehandelssysteem EU ETS bestaat sinds 2005 en bepaalt het maximumaantal uitstootrechten van een aantal broeikasgassen voor de sectoren zoals de industrie, energieproductie en de luchtvaart. Elk jaar wordt een klein deel van deze rechten gratis weggegeven terwijl het merendeel wordt geveild. Vervolgens kunnen bedrijven deze rechten gebruiken of verkopen aan andere bedrijven. Door aan uitstoot een prijs toe te kennen krijgen bedrijven een financiële prikkel om de uitstoot te verkleinen zodra de rechten duurder worden dan besparende maatregelen.
Verscherping EU ETS
Het Europees Parlement en de Europese Raad hebben op 6 december een akkoord bereikt om de luchtvaartsector ‘Fit for 55’ te helpen maken. Dit doen ze door wettelijk vast te leggen dat de netto-uitstoot van broeikasgassen van de sector tegen 2030 met ten minste 55 procent verminderd moet zijn. Door de verscherpte regels worden de gratis emissierechten voor de luchtvaartsector tussen nu en 2026 geleidelijk afgeschaft. In 2024 worden 25 procent minder gratis uitstootrechten weggegeven, het jaar daarop nog eens 50 procent en in 2026 zijn deze rechten alleen nog beschikbaar via een veiling.
Hoewel de hoeveelheid uitstootrechten op zich niet afneemt door het wegnemen van de gratis rechten, is in het nieuwe akkoord ook afgesproken dat het totale aantal uitstootrechten met 4,3 procent per jaar moet afnemen tot en met 2027 en met 4,4 procent daarna tot 2030. Dit was in het oude systeem 2,2 procent per jaar. Het afbouwen van de gratis rechten en beperken van het totaal aantal rechten heeft hoogstwaarschijnlijk tot gevolg dat de koers van deze rechten op het handelssysteem EU ETS stijgt. Hoe hoger de prijzen, hoe rendabeler het voor luchtvaartmaatschappijen wordt om uitstootbesparende maatregelen te nemen. Dit effect wordt versterkt door de luchthavens. Zo betalen vliegtuigen die meer emissie of geluid produceren beduidend meer om te kunnen landen op diverse luchthavens, waaronder Schiphol en Düsseldorf. De oudste en meest vervuilende toestellen mogen op die luchthavens niet eens meer landen.
Accijnzen omhoog
Naast de aanscherpingen van de EU ETS is de accijns op vliegtickets verhoogd van 7,95 euro naar 26,43 euro vanaf 1 januari 2023. In het regeerakkoord wordt aangegeven dat het de bedoeling is om met de accijnsverhoging groener gedrag in de hand te werken en een gelijker speelveld te creëren tussen auto, bus, trein en vliegtuig.
Op vliegtuigbrandstof wordt namelijk geen belasting geheven. Deze internationale afspraak is in 1944 gemaakt omdat de commerciële luchtvaart in meerdere rechtsgebieden opereert, elk met zijn eigen belastingregime. Dit levert een groot verschil op met andere transportmiddelen. Zo bedraagt het accijnstarief voor een liter benzine per 1 juli aanstaande weer 78,91 cent en wordt er ook 21 procent BTW geheven over brandstof voor personenauto’s en bussen.
