Eens per jaar komt de luchtvaartindustrie samen op de jaarvergadering van de International Air Transport Association (IATA). Dit jaar ging het er in Dubai, met 44 graden op de thermometer, ook in de airconditioning van het J.W. Marriott, soms heet aan toe. Zeker voor Nederland…
IATA vertegenwoordigt zo’n 330 luchtvaartmaatschappijen, goed voor 80% van het totale luchtverkeer, uit 120 landen. Dan is het knap als je als klein kikkerlandje Nederland meerdere keren publiekelijk wordt genoemd ten overstaan van bijna de gehele luchtvaartindustrie. De ‘krimp’ is allang geen Nederlands nieuws meer…
IATA-topman
Willie Walsh liet er geen gras over groeien in zijn openingsspeech. ‘Er is in Nederland sprake van een grote aantasting van de mondiale standaarden. Het kabinet wilde de capaciteit van Schiphol definitief verminderen met minimaal 40.000 vluchten per jaar, zogenaamd om geluidsoverlast weg te nemen. Dat is een slechte keuze voor een handelsnatie waarvan de welvaart gekoppeld is aan connectiviteit, vooral als er een mondiale standaard bestaat om geluidsoverlast aan te pakken. De evenwichtige aanpak van de ICAO werd in 2001 overeengekomen. (De Internationale Burgerluchtvaartorganisatie – ICAO – is een agentschap van de Verenigde Naties dat 193 landen helpt samen te werken en hun luchtruim te delen in hun wederzijds voordeel, red.) Deze is vastgelegd in het Verdrag van Chicago en draagt het gewicht van de wet in de EU en elders. De Nederlanders hebben er geen acht op geslagen in hun politiek gemotiveerde poging om zonder overleg de slots op Schiphol te bezuinigen. En ze maakten zich geen zorgen over de Worldwide Airport Slot Guidelines – een mondiale standaard die nooit bedoeld was om een dergelijke achterwaartse en illegale actie mogelijk te maken. Wij protesteerden. En toen de EU en de VS toetraden, trokken de Nederlanders zich terug. Het was duidelijk dat het toestaan van de Nederlanders om ‘rogue’ te gaan op het gebied van mondiale standaarden het potentieel heeft om een puinhoop te creëren. We kunnen regeringen dit cruciale feit niet laten vergeten. Wij moeten waakzaam blijven. Het Schipholdossier is niet geheel afgesloten. En de Belgen lijken iets soortgelijks te proberen.’
Waarvan akte. Het is duidelijk dat de nieuwe Nederlandse overheid rekening moet houden met de IATA, de EU en de Amerikanen als het zonder goed beleid krimpvoorstellen wil doorvoeren. Nog meer juristen kunnen zich gaan inlezen, zo lijkt het. Maar gelukkig was het niet alleen de tik op de Nederlandse vingers in Dubai. Ondanks vele mondiale problemen, groeit de luchtvaart fors, met alle uitdagingen die er desalniettemin blijven.
Grote prestatie
Directeur-generaal Walsch: ‘In een wereld met veel en toenemende onzekerheden blijven luchtvaartmaatschappijen hun winstgevendheid versterken. De verwachte totale nettowinst van 30,5 miljard dollar in 2024 is een grote prestatie gezien de recente verliezen door de pandemie. Met een recordaantal van vijf miljard luchtreizigers dat in 2024 wordt verwacht, is de menselijke behoefte om te vliegen nog nooit zo sterk geweest. Bovendien rekent de wereldeconomie op luchtvracht voor de levering van de 8,3 biljoen dollar aan handel die via de lucht naar klanten gaat. Het lijdt geen twijfel dat de luchtvaart van cruciaal belang is voor de ambities en de welvaart van individuen en economieën. Het versterken van de winstgevendheid van luchtvaartmaatschappijen en het vergroten van de financiële veerkracht zijn belangrijk. Winstgevendheid maakt investeringen mogelijk in producten die voldoen aan de behoeften van onze klanten en in de duurzaamheidsoplossingen die we nodig zullen hebben om in 2050 een netto nul-koolstofuitstoot te bereiken.’
Magere marge
‘De luchtvaartsector is op weg naar duurzame winsten, maar er moet nog een grote kloof worden overbrugd. Een rendement van 5,7% op het geïnvesteerde vermogen ligt ruim onder de kapitaalkosten, die ruim 9% bedragen. En het verdienen van slechts €6,14 per passagier is een indicatie van hoe mager onze winst is – nauwelijks genoeg voor een kopje koffie in veel delen van de wereld.
‘Een recordaantal van vijf miljard luchtreizigers in 2024…’
Om de winstgevendheid te verbeteren is het oplossen van supply chain-problemen van cruciaal belang, zodat we vloten efficiënt kunnen inzetten om aan de vraag te voldoen. En verlichting van lastige regelgeving en steeds toenemende belastingvoorstellen zou ook helpen. De nadruk leggen op overheidsbeleidsmaatregelen die de concurrentiekracht van het bedrijfsleven stimuleren, zou winst opleveren voor de economie, voor de werkgelegenheid en voor de connectiviteit. Het zou ons ook in een sterke positie plaatsen om investeringen in duurzaamheid te versnellen’, aldus Walsh.
Rapport
De rapportcijfers van de luchtvaart geven ondanks alle uitdagingen reden tot optimisme voor de sector. De verwachting is dat de winstgevendheid in 2024 zal toenemen, omdat de inkomsten iets sneller groeien dan de uitgaven (+9,7% versus +9,4%). De bedrijfswinst zal naar verwachting uitkomen op $59,9 miljard (+14,7%, vergeleken met $52,2 miljard geschat voor 2023). De nettowinst zal naar verwachting echter iets langzamer groeien, met +11,3%, van naar schatting 27,4 miljard dollar voor 2023 tot 30,5 miljard dollar voor 2024. De inkomsten uit de industrie zullen naar verwachting in 2024 een historisch hoogtepunt van 996 miljard dollar bereiken. De gemiddelde bezettingsgraad van passagiers zal in 2024 naar verwachting 82,5% bedragen. Dit komt grotendeels overeen met het niveau van vóór de pandemie (82,6% in 2019) en weerspiegelt de krappe vraag- en aanbodomstandigheden als gevolg van aanhoudende problemen met de toeleveringsketen voor vliegtuigen en motoren.
Passagiers
De passagiersinkomsten zullen naar verwachting in 2024 $744 miljard bereiken, een stijging van 15,2% ten opzichte van $646 miljard in 2023. De omzetgroei van passagierskilometers zal naar verwachting jaar-op-jaar 11,6% bedragen. De IATA-peilinggegevens van april 2024 kwamen overeen met de verwachtingen voor aanhoudend sterke prestaties op de passagiersmarkten. Ongeveer 39% van de respondenten verwacht de komende twaalf maanden meer te zullen reizen dan in de voorgaande twaalf maanden. De meerderheid (54%) zei dat ze verwachten evenveel te reizen als in de voorgaande twaalf maanden. Slechts 6% geeft aan minder te gaan reizen. Ongeveer 46% van de respondenten verwacht de komende twaalf maanden meer aan reizen te zullen uitgeven dan in de voorgaande twaalf maanden. Een vrijwel even groot deel (45%) verwacht de komende twaalf maanden hetzelfde aan reizen uit te geven, terwijl 9% verwacht minder uit te geven.
Risico’s
De winstgevendheid van de sector is kwetsbaar en kan door vele factoren positief of negatief worden beïnvloed. De vooruitzichten van luchtvaartmaatschappijen zijn historisch gezien nauw verbonden met mondiale economische trends. Niettemin is de sector grotendeels veerkrachtig gebleken in het licht van de inflatie, de hoge rentetarieven en de vertragende bbp-groei in de post-pandemische periode. De economische ontwikkelingen in China moeten nauwlettend in de gaten worden gehouden. Vertragende groei, jeugdwerkloosheid en de relatieve kracht van de dienstensector ten opzichte van de productiesector zijn allemaal aanwijzingen dat de Chinese economie zich in een transitie bevindt, wat brede gevolgen zou kunnen hebben buiten de landsgrenzen. Oorlog is een andere. De operationele gevolgen van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne en de oorlog tussen Israël en Hamas zijn grotendeels beperkt gebleven tot de directe omgeving van deze conflicten. Een escalatie van beide conflicten heeft het potentieel om de economische vooruitzichten negatief te veranderen.
‘Soepelere regelgeving helpt snellere verduurzaming’
Dan Supply Chains. Problemen met de toeleveringsketen blijven de wereldhandel en het bedrijfsleven beïnvloeden. Luchtvaartmaatschappijen zijn direct getroffen door onvoorziene onderhoudsproblemen aan sommige vliegtuig-/motortypes en door vertragingen bij de levering van vliegtuigonderdelen en vliegtuigen, waardoor de capaciteitsuitbreiding en vlootvernieuwing beperkt werden. En er is het overheidsbeleid: nu er meer mensen naar de stembus gaan dan in enig ander jaar, heeft 2024 het potentieel om het mondiale politieke landschap aanzienlijk te veranderen. Hoewel een grotere politieke focus op bedrijfsvriendelijk beleid en het versterken van economieën welkom zou zijn, zou een politieke verschuiving weg van mondiale instellingen, internationale handel en beleidsverlamming door gepolariseerde politiek waarschijnlijk schadelijk zijn.
Naarmate luchtvaartmaatschappijen hun inspanningen op het gebied van het koolstofarm maken verdubbelen, zou elke verslechtering van de politieke vastberadenheid om in 2050 een netto nul-koolstofuitstoot te bereiken, de beleidssteun die luchtvaartmaatschappijen nodig hebben om dit belangrijke doel te bereiken, in gevaar kunnen brengen.
De reiziger zelf
Vliegreizen blijven waarde opleveren voor de consument. Uit de publieke opiniepeiling van IATA van april 2024 bleek dat 97% van de reizigers tevreden was over hun reis. Bovendien was 91% het ermee eens dat connectiviteit via de lucht van cruciaal belang is voor de economie en 89% zei dat dit een positieve impact heeft op de samenleving.
Passagiers rekenen op een veilige, duurzame, efficiënte en winstgevende luchtvaartsector. Uit opiniepeilingen van de IATA blijkt welke belangrijke rol reizigers de luchtvaartindustrie zien spelen: 86% zei dat zakenreizen een gemakkelijk te rechtvaardigen investering is. 77% was het ermee eens dat vliegreizen een goede prijs-kwaliteitverhouding biedt. 90% zei dat vliegreizen een noodzaak is voor het moderne leven. 83% erkende dat het mondiale luchtvervoernetwerk een belangrijke bijdrage levert aan de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen van de VN.
Duurzaam
De luchtvaart blijft vasthouden aan haar doel om in 2050 een netto nul-koolstofuitstoot te bereiken. Reizigers hebben een groot vertrouwen in deze belofte: 82% gelooft dat dit het juiste doel is, 76% zegt dat we duurzaam zullen kunnen vliegen en driekwart van de respondenten is het er mee eens dat luchtvaartleiders de klimaatuitdaging serieus nemen.
